Þeir sem eru fylgjandi Icesave samningum, samninganefndarmenn og aðrir, hafa látið í veðri vaka að versta mögulega niðurstaða úr dómsmáli gæti orðið sú að Íslendingar yrðu dæmdir til að ábyrgjast innistæður Breta og Hollendinga að fullu vegna jafnræðisreglunnar.

Í því samhengi hafa menn hrætt fólk með því að það myndi þýða mörg hundruð milljarða hærri greiðslu en núverandi samningar fela í sér. Þetta er svo mikil fjarstæða og einhver sá mesti hræðsluáróður sem finna má í öllu Icesave málinu og mun ég hér útskýra það nánar.

Í fyrsta lagi er þessi niðurstaða dómsmáls mjög ólíkleg. ESA hefur nú þegar staðfest með áliti sínu frá 15. desember 2010 að nauðsynlegt hafi verið fyrir íslensk stjórnvöld að tryggja innistæður hér umfram lögbundna innistæðutrygginu til að tryggja öryggi almennings á Íslandi. Með þessu áliti sínu vísar ESA á bug kvörtunum þess eðlis að íslenskum stjórnvöldum hefði nægt að tryggja innistæður hér aðeins í samræmi við það lágmark sem ESB lög kveða á um. Það hefur lítið farið fyrir því að talsmenn samninganna hafi kynnt þetta álit. Þeir hafa lagt meiri áherslu á fyrra álit ESA, sem sent var hálfu ári áður, þar sem fram kemur að um mögulega mismunum hafi verið að ræða. Rétt er að taka skýrt fram að í þessu fyrra áliti, er varðar mismunun, er einungis vísað í að hún felist í því að ekki hafi verið greidd lágmarksinnistæðutryggingin til Breta og Hollendinga, en hvergi minnst á að íslenska ríkinu hafi borið að ábyrgjast innistæður þeirra að fullu.

Í öðru lagi, ef svo ólíklega færi að niðurstaðan yrði sú að íslenska ríkið yrði dæmt til að ábyrgjast allar innistæður, þá myndi fást fullur forgangur í endurheimtur þrotabús Landsbankans. Í stað þess að fá ca 51% af endurheimtum úr þrotabúinu á móti Bretum og Hollendingum, eins og Icesave samningarnir gera ráð fyrir, myndum við fá 100%. Þetta þýðir að í stað þess að fá ca 51% af um 1.175 milljörðum (sem er núverandi mat á þrotabúinu), eða ca 600 milljarða, fengjum við alla 1.175 milljarðana eða tæplega 600 milljarða í viðbót. Fylgjendur samningsins tala um mörg hundruð milljarða auka kostnað við synjun, í tilfelli verstu mögulegu niðurstöðu dómsmáls, en gleyma að segja frá mörg hundruð milljarða endurheimtum sem myndu fást á móti. Þetta útskýrir þann mikla mun sem er á útreikningum mögulegrar niðurstöðu frá nei og já hliðinni. Hvers vegna fylgjendur samningsins kjósa að taka ekki tillit til viðbótar, mörg hundruð milljarða, endurheimtna er alveg augljóst. Það er til þess að valda ótta hjá almenningi við að segja NEI. Þetta er í raun afar einfalt reiknidæmi sem þarf hvorki viðskiptafræðing, hagfræðing eða stærðfræðing til að leysa. Það ætti því að vera einfalt að setja þetta fram á skýran hátt án þess að gleyma svona mikilvægum forsendum!

Miklar umræður hafa um það verið bæði á Alþingi og í fjölmiðlum hvort samþykkt Icesave samninganna sé mögulega brot á stjórnarskrá Íslands. Ýmis atriði hafa þar verið nefnd og er ekki ætlun mín að tíunda þau öll hér heldur benda á aðeins eitt athyglisvert atriði sem stjórnarandstaðan ræddi nýlega á Alþingi. Samkvæmt stjórnarskrá er ekki heimilt að framselja dómsvald, sem er hluti af fullveldi okkar. Með fyrirvörum sem samþykktir voru á Alþingi í ágúst s.l. var tryggt að íslensk lög yrðu höfð til hliðsjónar við mat á því hvort íslenski tryggingarsjóðurinn eigi forgangsrétt í eignir Landsbankans á móti greiðslu lágmarkstryggingarverndar, 20.887 evrum. Landsbankinn var jú íslenskt félag og um hann gilda því íslensk lög. Upphaflegu samningarnir fela í sér jafnan rétt íslenska, breska og hollenska ríkisins hvað þetta varðar.

Í samningunum sjálfum er vissulega aðeins talað um ráðgefandi álit en með fyrirliggjandi viðaukabreytingum eru sett skilyrði! Það hlýtur hver maður að sjá að ekki er lengur um ráðgefandi álit að ræða! Vitleysan í þessu máli er endalaus og er þetta aðeins eitt dæmi af mörgum um hvernig farið er í kringum hlutina.

Evrópusambandið skorar á Alþingi að staðfesta Icesave samkomulagið við Breta og Hollendinga. Að öðrum kosti sé aðild Íslands í hættu. Þetta kemur fram í frétt Bloomberg fréttastofunnar.

Er ekki örugglega öllum orðið ljóst að til að ganga í ESB þurfum við að samþykkja Icesave? Sem um leið útskýrir enn og aftur linkind Samfylkingarmanna í þessari baráttu fyrir okkar hönd og óskiljanlegan vilja þeirra til að samþykkja óviðunandi samninga sem líkur eru á að við getum ekki staðið við. Nú liggur fyrir breytingafrumvarp þar sem mikilvægustu fyrirvararnir sem samþykktir voru á Alþingi í ágúst s.l.  eru nær að engu gerðir. Þessir fyrirvarar áttu að tryggja efnahagslegt skjól og vernda hagsmuni okkar með því m.a. að tryggja að greiðslur yrðu ekki umfram það sem hagkerfi okkar ræður við. Þrátt fyrir að okkur takist að skilja áherslu Samfylkingarinnar á að við göngum frá samningum um Icesave, til að eiga möguleika á ESB aðild, er alls ekki hægt að skilja vilja þeirra til að samþykkja fyrirliggjandi skilmála. Aðild að ESB er of dýru verði keypt með slíkum fíflaskap! Það er eitt að samþykkja ábyrgð á Icesave en annað að samþykkja ábyrgð með óviðunandi skilmálum.

Er ekki löngu orðið tímabært að við sýnum meiri hörku í þessu máli og snúum vörn í sókn? Nýleg bréfaskrif á milli Gordon Brown og Jóhönnu Sigurðardóttir vegna þessa máls fylltu mann hreinlega reiði og aulahrolli og staðfestu þær grunsemdir sem maður hafði. Þ.e. að aðilar í samskiptum fyrir okkar hönd vegna þessa máls eru algjörlega óhæfir til að verja okkar málstað. Í mínum huga lítur málið þannig út að við erum að veita ríkisábyrgð á lántöku innistæðutryggingarsjóðs, þrátt fyrir að engin lög um innistæðutryggingarsjóði hjá ESB kveði á um slíka skyldu. Miklar efasemdir eru um að okkur beri að veita þessa ábyrgð og hafa ekki verið færð sannfærandi lagaleg rök því til stuðnings, enda neituðu Bretar að úr þessu yrði skorið fyrir dómsstólum. Staðan er því raunverulega sú að við erum að veita ábyrgð án þess að fyrir liggi lagaleg skylda okkar til þess. Það hlýtur því að vera lágmarkskrafa og í hæsta máta eðlileg að skilmálum verði háttað þannig að okkur sé unnt að standa við þá! Það má ekki gleymast að málið varðar ekki eingöngu hagsmuni Íslands heldur er það einnig hagsmunamál fyrir Breta og Hollendinga að við sjáum okkur fært að samþykkja þessa samninga. Það vill gleymast í umræðunni og í samskiptum okkar við þá vegna þessa máls. Ég held að Samfylkingarmenn ættu að hafa þetta betur í huga í stað þess að hneygja sig og beygja eins og Bretum þóknast.

Ég tel eðlilegt að við segjum beint út: Við erum reiðubúin að semja um þessi mál en með þeim skilmálum sem okkur er unnt að standa við. Að öðru leyti ekki!

Það er kannski athyglisvert að benda á að Bretar veittu sínum eigin innistæðutryggingarsjóði lán á 1,5% vöxtum en okkar lánasamningur kveður á um 5,5% vexti! Jafnræðisreglan hvað!? 

Vil minna aftur á undirskriftasöfnun InDefence vegna áskorunar til forseta Íslands. Stöndum vörð um hagsmuni okkar með því að skrá okkur. 

	Skora á Alþingi að samþykkja Icesave
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Án þess að þekkja í smáatriðum hvaða gögn eða upplýsingar liggja til grundvallar lánshæfimats þessara þriggja fyrirtækja get ég ekki annað en velt fyrir mér hvort sú staðreynd að höfuðstöðvar allra þessara fyrirtækja í Evrópu, eru í Bretlandi (London), hafi e-h áhrif á einkunn íslenska ríkisins.

Hin neikvæða umfjöllun sem átt hefur sér stað um efnahagslega stöðu Íslands í fjölmiðlum þar ytra er til þess fallin að fólk álíti stöðuna jafnvel enn verri en hún raunverulega er. Það er í mannlegu eðli að taka sérstaklega eftir upplýsingum sem styðja við þær skoðanir sem þú hefur mótað þér um einhverja hluti og útiloka upplýsingar sem eru í andstöðu við þær. Ég á því auðvelt með að ímynda mér e-h breska sérfræðinga rýnandi í gögn og upplýsingar um Ísland, með neikvæðu hugarfari, og komast að lokum að mjög slæmri niðurstöðu.

Það má einnig velta því fyrir sér hvort um einhverja spillingu sé að ræða í þessum fyrirtækjum, líkt og víða annarsstaðar, og þá hvort um e-h pólitísk áhrif sé að ræða inn í þessi fyrirtæki. Ef um slík pólitísk áhrif er að ræða þá væri þetta ekki í fyrsta skipti sem Bretar beita pólitískum áhrifum sínum til að reyna að knýja fram samþykkt Íslands á Icesave skuldbindingum, langt umfram það sem lög kveða á um. Hefur því ekki verið haldið á lofti að lánshæfimat íslenska ríkisins muni hækka um leið og Icesave skuldbindingarnar eru samþykktar? Stórfelld lækkun á lánshæfimati okkar nú er kannski enn ein leiðin, af hálfu Breta, til að knýja fram samþykktir á þessum samningum?

	Lánshæfismat ríkisins lækkað
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Það hefur verið athyglisvert að fylgjast með minnkandi fylgi almennings við aðild Íslands að ESB skv könnunum síðastliðna mánuði.

Í tengslum við nám hjá HR vann ég rannsóknarskýrslu s.l. sumar sem fjallaði um ávinninga og ókosti við aðild Íslands að ESB og hugarfar almennings til aðildar. Vegna skýrslunnar var framkvæmd skoðanakönnun meðal almennings þar sem eitt af meginmarkmiðum var að greina hvað hefði hugsanlega áhrif á hugarfar fólks gagnvart aðild. Þar var m.a. skoðað hvort lítil eða mikil þekking á málefnum ESB og það hvaðan hún kæmi hefði áhrif á viðhorf. Yfir 1000 aðilar, starfsmenn ýmissa fyrirtækja, stofnana og sveitafélaga um allt land tóku þátt í könnuninni og var lögð áhersla á að fá þátttakendur úr sem flestum atvinnugreinum og stéttum þjóðfélagsins, allsstaðar af á landinu, til að fá sem raunhæfasta mynd af hugarfari almennings.

Í kjölfar ýtarlegra greininga á svörum var hægt að draga ákveðnar ályktanir. Í stuttu máli var hæst hlutfall þeirra sem andvígir voru aðild að sambandinu þeir sem höfðu kynnt sér málefnið sérstaklega og hæst hlutfall þeirra sem voru fylgjandi aðild voru þeir sem höfðu mestan fróðleik um málefnið úr fjölmiðlum. Út frá þessu var hægt að draga þær ályktanir að fjölmiðlaumfjöllun um ESB væri einsleit og til þess fallin að gera fólk fylgjandi aðild á meðan "dýpri" þekking á málefninu gerði fólk meira andvígt.

Síðan þessi rannsókn var framkvæmd, fyrir u.þ.b. ári, hefur aukin umfjöllun um Evrópusambandið átt sér stað bæði í fjölmiðlum og á öðrum vettvangi, um það hvað aðild felur í sér og fólk fræðst mun meira um málefnið.

Það virðist því augljóst að minnkandi fylgi við aðild hafi með aukna þekkingu almennings á málefninu að gera. Fólk er nú í auknum mæli farið að átta sig betur á því hvað aðild hefur raunverulega í för með sér, hvernig ESB starfar og margir skipt um skoðun. Aukinn fróðleikur um ESB olli einnig breyttu hugarfari hjá mér. Þegar ég hóf vinnu við áðurgreinda rannsóknarskýrslu var ég ein af þeim sem var mjög tvístíga varðandi aðild. Í raun hallaðist ég fremur að því að vera fylgjandi aðild þar sem ég eins og flestir hafði mestan fróðleik um málefnið úr fjölmiðlum. Eftir á að hyggja tel ég að jákvætt hugarfar mitt gagnvart aðild hafi orsakast af því að ég taldi okkur ekki eiga annarra kosta völ enda hefur þeim áróðri verið dyggilega haldið á lofti.

Eftir því sem ég kynnti mér evrópusamstarfið betur, sáttmála sambandsins, reglugerðir, ákvarðanatöku og það sem aðild hefur í för með sér varð ég sífellt meira afhuga aðild. Eftir atburði undangenginna mánuða er ég enn sannfærðari um að aðild henti okkur ekki! A.m.k. ekki á þessum tímapunkti við þessar aðstæður. Það má vel vera að síðar komi upp þær aðstæður að við teljum hag okkar betur borgið innan ESB en þær aðstæður eru svo sannarlega ekki núna!

Mér finnst að ríkisstjórnin sé ekki alveg að "dansa í takt" við vilja almennings. Kallar hún sig ekki "ríkisstjórn fólksins"? Hefur hún kannski ekki fylgst með nýlegum skoðanakönnunum eða er hún hætt að hlusta á fólkið?

Ég hef a.m.k. dregið þá ályktun að aukin þekking á Evrópusambandinu og meiri fróðleikur um málefnið geri fólk andvígt aðild. Vandamálið er kannski það að okkar eigin ríkisstjórn hefur ekki lagt sig fram við að fræðast meira um ESB og er því ekki komin með sama hugarfar og meirihluti almennings. Maður situr enda stundum og hárreytir sig þegar þessir spekingar koma fram í viðtölum og fullyrða um hluti er sambandinu tengjast sem eiga sér enga tilhæfu í raunveruleikanum. Fáviskan og vanþekkingin er stundum óþolandi og því miður ná þessir aðilar til einhverra sem kjósa að treysta þeim í blindni!